Tanphaya Rah Ih ṭhatnak (Harhdamnak). Tanphaya rah hi harhdamnak hrangah ṭhathnemnak tampi a nei ih, a hnuai lamah kan vun zoh tlang hnik pei. Pakhatnak. Thazang a cakter thei. Tanphaya rah ahhin vitamin-C a tel tam ruangah thazang cahnak a suakter. Vitamin-C in thisen-rang cell suak tam dingin a bawm ih, taksa sungah natnak hrik pawl lut lo dingin le suan-aw lo dingin a kilhim thei fawn. Cun vitamin-C in hliamhma/hriamhma ngahmi tla zamrang zet in a damter thei.
Pahnihnak. Vun a damter thei. Tanphaya rah in taksa vun dam ding le mawi dingin tampi a bawm thei. Vun tla hi ol teih sawng lo le ro lo dingin siseh, vun natnak ngah lo ding khalin a kilhim thei. Kum tam/upat ruangih a cang ṭheumi vun thawn pehparih buainak le natnak khal ol teih ngah lo dingin a kham thei.
Pathumnak. Lung natnak ngah lo ding a kham thei. Lung natnak hi leitlun ah mi tampi thihnak thlengtertu natnak phun khat a si. Hivek natnak ihsin kan kilhimawk theinak dingah cun vitamin-C tampi a telmi tanphaya rah ei uar ding a thupi. Tanphaya in thisen-sang natnak a deemter thei ih, lung natnak ngah lo dingin a kham. Thihri sungah thau pawl umkham lo ding le lung thihri fiak cang lo ding khalin a kham thei.
Palinak. Kal sungah lungte/lungto um lo dingin a kham thei. Tanphaya rah ih a telmi citric acid timi in kal sungah lungte/lungto um lo dingin ṭha tein a kham thei. Panganak. Taan-daat zuuk theinak a cakter. Taan-daat hi “red blood cells” (thisen-sen thihri/zungzam) hrangih a ṭulmi a-ha-rah-daat (nutrition) pawl a pesuak thei ih, taksa ih ṭulmi oxygen khal a pesuak thei. Kan taksa sungah taan-daat a mal tikah thaw thawt a har, bang le cau a ol, vun le sam/hmul pawl tla a roter. Vitamin-C in taksa taan-daat kha ṭha tein a zuuk thei ih, thisen mal natnak tuar lo dingin a kham thei.
Paruknak. Khensa Cang Theimi Tla A Kham Thei. Tanphaya rah ei asilole tanphaya tii in hi khensa natnak ihsin kilhim theinak ding lamzin pakhat cu a si. Zingzoitu pawl ih an hmuhsuakmi vek asile tanphaya rah hi khensa cang lo dingin a kham lawng si lo in khensa cell pawl karh lo ding le pumpi khensa, hrok/dang sung khensa, pawhte khensa tivek pawl cang lo dingin a kham thei.
Pasarihnak. Taksa sungih Cells pawl a kilhim. Taksa sungih cells (thahri/thihri) pawl hi an siat tikah zunthlum natnak, lung natnak, khensa natnak le ngor natnak tivek pawl hi ngah a ol zet. Siivai tel lo in hivek natnak pawl lak ihsin kan kilhimawk theinak ding lamzin um sun cu tanphaya ei/in hi a si. Phundang in kan sim asile tanphaya rah in taksa sungih cells pawl a rak kilhim. Ref: hellosayarwon (Dr. Thurein Hlaing Win, Aye Thi Mon Team (yoyarlay) Lairawn Meifar (11/2022)
Leave a Reply